Kapliczki, krzyże i figury przydrożne w Jaworznie

Dąbrowa Narodowa

Dąbrowa Narodowa – Historia

Stara osada leśnych smolników była w XIV w. Byli oni służebnikami krakowskich biskupów. Zwano ich często olejkami, ponieważ zbierali zioła na różne dolegliwości. Osada w 1287 należała do parafii w Brzezince, a potem do Jaworzna. W 1620 r. wieś przynależna była do klucza Ligęzów, a potem do Sławkowa. Tutaj przyjeżdżali zielarze medycy i skupowali wonności, wosk i miód, Zbierali zioła, leczyli okolicznych mieszkańców, a swoje cenne wonności wozili nawet na wawelski dwór Odwozili do Krakowa na wewelski dwór. Kiedy w 1745 r. zaczęto szukać węgla na tym terenie, przybyło ludności, która uchodziła z pańszczyzny i zaczęła się osiedlać koło powstających kopalń. Do rozwoju wsi przyczynili się hr. Moszyński, Potocki, Westeholz i inni.

Nazwa: Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej

Data budowy: 1932r.

Położenie: Jaworzno, ul. Emilii Plater 5a

Koordynaty GPS: 50.23117861695309, 19.221336099874197

Link do udostępnienia:

Historia:

Parafia pw. Matki Bożej Anielskiej w Jaworznie-Dąbrowie Narodowej została ustanowiona 29 października 1950 r. przez metropolitę krakowskiego Adama Sapiehę. Pierwszym proboszczem został ks. Antoni Adamek.

Terytorialnie została wydzielona w Parafii pw. Świetych Wojciecha i Katarzyny w Jaworznie. Z aprobatą metropolity krakowskiego Adama Sapiehy oraz zaangażowaniu wiernych i udziałem wydelegowanego do budowy ks. Szczepana Murasa w latach 1931-1932 wybudowano kościół. Ta jednonawowa budowla z przedsionkiem i dwoma aneksami przy prezbiterium przykryta została dwuspadowym dachem z sygnaturką. Uroczystego poświęcenia (konsekracji) dokonał 5 listopada 1932 roku metropolita krakowski Adam Sapieha. We wnętrzu na uwagę zasługują współczesne witraże ze scenami z życia Jezusa, Marii oraz Świętych autorstwa Elżbiety i Aleksandra Kozerów.

Nazwa: Parafia pw. NMP Nieustającej Pomocy

Data budowy: 6 stycznia 1984 r.

Położenie: Jaworzno, ul. Św. Maksymiliana Kolbe 3

Koordynaty GPS:

Link do udostępnienia:

Historia:

Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie - Osiedlu Stałym została erygowana 6 stycznia 1984 roku przez Ks. Kard. Franciszka Macharskiego Metropolitę Krakowskiego. Wcześniej od 1978 roku była to placówka duszpasterska przy parafii Matki Bożej Anielskiej w Dąbrowie Narodowej.

Starania o budowę kościoła w tym miejscu trwały od lat 60-tych, od czasu rozpoczęcia budowy Osiedla Stałego; niestety, władze wciąż udzielały odmownej odpowiedzi. Przez wiele lat trwała nieustanna modlitwa duszpasterzy z wiernymi w tej intencji do Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Wreszcie wbrew władzom, w 1978 roku przystosowano do nauki religii i sprawowania Mszy św. dwa prywatne, nabyte wcześniej budynki. Pierwsza Msza św. - poprzedzona 40-godzinnym nabożeństwem została odprawiona w Środę Popielcową 8 lutego 1978 roku. Od tego momentu duszpasterze i wierni przez trzy tygodnie czuwali dzień i noc przed Najświętszym Sakramentem, aby nie dopuścić do profanacji i wyburzenia budynków. Parafia obrała na główną patronkę Matkę Bożą Nieustającej Pomocy; drugim patronem jest św. Maksymilian-Maria Kolbe.

26 kwietnia 1978 roku na uroczystość wprowadzenia obrazu Matki Bożej Nieustające Pomocy oraz rozpoczęcie pierwszej Nowenny przybył jako pielgrzym Ks. Kard. Karol Wojtyła. Odprawił on Mszę św. i wygłosił historyczne dziś kazanie. Od tego czasu w każdą środę odprawiana jest nowenna, w czasie której przedkładane są liczne prośby i podziękowania za otrzymane łaski.

W wyniku licznych delegacji i interwencji wymuszono zgodę na budowę kościoła w 1981 roku. Ze względu na szkody górnicze trzeba było dokonać wymaganych zabezpieczeń budynku kościoła, które pochłonęły ogromne koszty. Budowa świątyni trwała do 1997 roku. 26 października 1986 roku Bp Pomocniczy Krakowski Stanisław Smoleński poświęcił dolny kościół, natomiast w czasie Pasterki 1997 roku Bp Sosnowiecki Adam Śmigielski poświęcił górny kościół i rozpoczął Wieczystą Adorację Najświętszego Sakramentu.

Wizyta Apostolska Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny w roku 1999 przyspieszyła starania o koronację cudownego wizerunku - skierowane do Episkopatu Polski.

Staraniom tym towarzyszyła gorąca modlitwa duszpasterzy i wiernych oraz Misje Świete. Czas wielkiej modlitwy i oczekiwania zakończył się radosnym przeżyciem koronacji cudownego wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy 14 czerwca 1999 roku w Sosnowcu. Wówczas zostały wypowiedziane znamienne słowa:

"Jaworzno specjalnie czekało, czekało ze swoim obrazem Matki Bożej, aż ich biskup zostanie Papieżem, i wtedy go ukoronowali".

27 czerwca 1999 roku w uroczystość odpustową ku czci Matki Bożej Nieustające Pomocy odbyła się intronizacja ukoronowanego przez Ojca Świętego cudownego obrazu. Uroczystej koncelebrze przewodniczył Bp Sosnowiecki Adam Śmigielski w czasie której ogłosił nasz kościół - Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Kustoszem Sanktuarium został założyciel i proboszcz parafii ks. Dziekan Józef Lenda.

15 października 2005 roku miała miejsce uroczystość w czasie której zawierzono Matce Bożej Nieustającej Pomocy Mieszkańców Miasta Jaworzna. W Akcie Zawierzenia znalazło się zobowiązanie do codziennej modlitwy słowami: 3 razy "Zdrowaś Maryjo..." i 3 razy "Chwała Ojcu...", do którego zostali wezwani mieszkańcy Jaworzna.

6 marca 2006 roku Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów na mocy uprawnień przekazanych przez Ojca Świętego Benedykta XVI, uwzględniając prośby Biskupa Sosnowieckiego, duchowieństwa i wiernych postanowiła ogłosić: Błogosławioną Maryję Dziewicę Nieustającej Pomocy patronką przed Bogiem dla miasta Jaworzna.

Wspólnota parafialna przeżyła historyczne wydarzenie Konsekracji Kościoła, które odbyło się 27 października 2007 roku o godzinie 15.00.

Nazwa: Kaplica Górników

Data budowy: XIX w.

Położenie: Jaworzno, ul. Starowiejskiej

Koordynaty GPS: 50.23107373779472, 19.22411716865423

Link do udostępnienia:

Historia:

W starej dzielnicy Dąbrowy przy ulicy Starowiejskiej znajduje się malownicza kapliczka z 1830 r. Jak twierdzą tutejsi mieszkańcy, to już w okresie powstania tu kopalń węgla górnicy od Potockiego zbudowali drewnianą kapliczkę pamiętającą rok 1780. Wtedy rozbudowała się Dąbrowa jako osada górników.

Kapliczka stoi na rozwidleniu dróg. Tu zbierali się górnicy idący do pracy w kopalniach. Tu często śpiewali nabożne pieśni, w okresie majowego. W październiku odbywały się tu różańcowe. Kapliczka ma wymiary 4 x 3 x 5. Na frontowej ścianie znajduje się mała wnęka w niej zaś kamienna rzeźba “Frasobliwego”. Kiedyś paliła się tu oliwna lampka, jako drogowskaz do kopalni na Długoszynie.

Na prawej ścianie znajduje się druga wnęka a w niej obraz - druk Matki Boskiej Częstochowskiej. Kapliczka jest co roku odnawiana.

We wnętrzu kapliczki znajduje się mały ołtarzyk, jako ź e odprawiały się tu nabożeństwa. Na ścianach

wiszą obrazy pochodzenia wiedeńskiego. Wnętrze czysto utrzymane, całość staranie utrzymana. Dach pokryty blachą. Jest to cenny zabytek z XIX w.

Nazwa: Kaplica Matki Bożej Bolesnej

Data budowy: 1680 r.

Położenie: Jaworzno, ul Dąbrowskiej 57

Koordynaty GPS: 50.23137877873834, 19.215626893790393

Link do udostępnienia:

Historia:

Przy ul. Dąbrowskiej znajduje się nieco większa kapliczka, która od 1680 r. spełniała rolę kościoła w Dąbrowie. Wokoło tej kapliczki powstała osada zrazu niwków, a potem kopaczy galmanu na długoszyńskich polach, a z chwilą powstania osady na Olejkach i kopalń węglowych spełniała rolę kościoła filialnego na Dąbrowach. Zmieścić się tu może do 50 osób. W ołtarzyku barokowym znajduje się stary obraz olejny św. Barbary a niżej większy obraz Matki Bożej Bolesnej z mieczami. Obok stoją rzeźby polskich patronów św. Wojciecha i św. Stanisława. Kaplicę odnawiał najpierw ks. Antoni Adamek, a po nim ks.Florian Gruca. Kościółek ma wymiary 6x8x5 do dwuspadowego dachu, na którym jest mała wieżyczka - sygnaturka. U wejścia po bokach są wnęki na figurki i kropielnica.

Na frontowej ścianie jest napis “AVE MARIA”, krzyż a u wejścia. Kaplica ma dwa okna kolorowe w stylu witrażowym. Przy wejściu znajdują się kropielnice. Całość jest cennym zabytkiem z XVII wieku. Stąd mieszkańcy Dąbrowy mają baczne oko, by nikt nie próbował zniszczyć kapliczki, która była miejscem westchnień ich dziadów i ojców.

Wewnątrz jest napis “Kapliczka została zbudowana około 1680 r. przez pierwszych mieszkańców Dąbrowy. Tu nasi

praojcowie oddawali cześć Bogu i Matce Najświętszej. Gruntownie odrestaurowana staraniem wiernych i proboszcza ks. Floriana Grucy w 1978 r. ku chwale Boga i Matce Najświętszej”.

Nazwa: Kapliczka św. Kingi

Data budowy:

Położenie: Jaworzno,

Koordynaty GPS:

Link do udostępnienia:

Historia:

Była to najstarsza kapliczka, do której mogło wejść około 30 osób. Był tu ołtarz, gdzie odbywały się nabożeństwa majowe. Była ona na posesji p. Paliana. Rozebrano ją w 1970 r., by w tym miejscu postawić dom.

O tej kapliczce krążyły legendy, że tu przebywał pułk. Linowski w 1794 roku., kiedy werbował ludzi do powstania. Taka zbiórka miała miejsce 1 lutego 1794 roku i na listę wpisało się 23 młodych ludzi w tym kilku miało kosy i konie.

W 1960 roku były w kaplicy ciekawe rzeźby: Królowa Jadwiga, św. Barbara i rzeźba Chrystusa upadającego pod krzyżem. Gorliwi zbieracze staroci wykradli owe rzeźby i sprzedali w Krakowie. Dziś nie ma tu żadnego śladu. Kapliczka miała małą wieżyczkę i dzwonek - sygnaturkę. Były dwa okna i drzwi wejściowe. Na ścianach były malowidła z życia górników. Tak zginęła jedna z ciekawych kapliczek - kościółków, która przetrwała zabory, faszystów a dopiero za naszych czasów została zburzona.

Kapliczka św. Kingi rozebrana w 1970 r.

Wtedy to na polskim tronie Kinga z Węgrów ziemi

W Piastów usiadła koronie przymiotami zbyt cennymi

Młoda, piękna i wsytydliwa, pani można a nie dworna

Choć szczęśliwa - litościwa, choć królowa - pokorna

Nazwa: Kapliczka słupowa

Data budowy: XVIII w

Położenie: Jaworzno,

Koordynaty GPS:

Link do udostępnienia:

Historia:

W najstarszej dzielnicy Dąbrowy obok zabudowań stała jeszcze nie tak dawno kapliczka o wymiarach 1x1x4 m z dwuspadowym dachem. Miała podstawę kamienną. Od 2 m. w górę była nieco poszerzona z frontową wnęką na rzeźbę. U dołu miała wnękę na latarnię łojową, później naftową. Wskazywała drogę jadącym wozom. Obok stały domy z drewna, stodoła i budynki. W latach 1970 - 72 była niszczona, obecnie już jej nie ma. Zniknęła razem z drewnianą dzielnicą Dąbrowy. Została jedynie legenda, że tu zbierali się powstańcy A.Kurowskiego, kiedy w 1863 r. poszli na nierówną walkę. Kilku z nich zginęło w walce o Maczki. Spotyka się tu kilka wotywnych krzyży, kapliczek wnękowych w domostwach.

Nazwa: Kapliczka słupowa z 1863 r.

Data budowy: XVIII w

Położenie: Jaworzno,

Koordynaty GPS:

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka słupowa z 1863 r. W najstarszej dzielnicy Dąbrowy stała jeszcze nie tak dawno kapliczka słupowa zbudowana przez rolników, a w niej była rzeźba św. Izydora - rolnika. Miała ona wymiary 1x1x3 m. do dwuspadowego dachu. Dach był kryty gontem od frontu były trzy wnęki, górna ma kaganek, środkowa miała rzeźbę, a dolna na kwiaty. Jeszcze w 1976 r. stała nieco pochylona, ale na tle starych domów wyglądała malowniczo, zwłaszcza w małym ogródeczku, gdzie było pełno kwiatów. Stała przy trakcie węglowym. Została po niej legenda, że tu właśnie młodzi górnicy złoży przysięgę Apolinaremu Kurowskiemu i w maju 1863 roku ruszyli w kierunku Maczek. Kilku dąbrowiaków padło w walce o Maczki i jakoby ich tutaj pochowano.

W tej dzielnicy było kilka wotywnych krzyży za ocalenie i powrót do domów w 1864 r. Prawie co drugi dom miał krzyż na swojej posesji. Był czas, że wielu górników ginęło w kopalniach, wówczas rodziny stawiały krzyże w ogródkach przed domami. Jest tu ich jeszcze kilka.

Nazwa: Kapliczka Matki Bożej

Data budowy:

Położenie: Jaworzno, ul Spóldzielcza 4

Koordynaty GPS: 50.22948354737573, 19.21216048799508

Link do udostępnienia:

Historia:

Nazwa: Kapliczka Błękitna

Data budowy:

Położenie: Jaworzno, ul Dąbrowska 92

Koordynaty GPS: 50.231848553390826, 19.20866141446602

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka Błękitna Matki Bożej

Nazwa: Kapliczka wnękowa

Data budowy:

Położenie: Jaworzno, ul Dąbrowska 92

Koordynaty GPS: 50.230513742711295, 19.217649751370256

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka Maryjna

Nazwa: Kapliczka wnękow

Data budowy:

Położenie: Jaworzno, ul Długoszyńska 52C

Koordynaty GPS: 50.23436299656878, 19.231948387437217

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka wnękowa

Nazwa: Kapliczka wnękow

Data budowy:

Położenie: Jaworzno, ul Długoszyńska 52C

Koordynaty GPS: 50.23323632609777, 19.214383076703097

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka wnękowa NMP - skromna, zadbana kapliczka zawieszona na ścianie domu. Obiekt ma postać figurki Matki Boskiej w niewielkiej wnęce, która przyozdobiona jest bukietem z żółtych kwiatów.