Byczyna
Byczyna - Historia
Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z bulli papieża Grzegorza IX z 26 maja 1229 roku, w której papież bierze pod opiekę posiadłości zakonu benedyktynów w Tyńcu koło Krakowa. W tamtym czasie kościelne instytucje praktykowały zwyczaj potwierdzania przez papieża stanu majątkowego.
Byczyna nazwa topograficzna od wyrazu buk - buczyna. W danych dokumentach zapisana jako “villa Bisina”. Leży nad rzeczką Bisinką. Dzisiaj jest to dzielnica Jaworzna. Już w 1297 roku była tu osada służebna, przynależna do opactwa w Tyńcu. Na jej rozwój mieli wpływ biskupi i kasztelanowie, a zwłaszcza biskup Prandota - Odrowąż. Jedno ze wzgórz, gdzie jest kościół nazywa się “Biskupia Górą”.
Prandota - Odrowąż - Jan Prandota krakowski biskup rozszerzył nabożeństwa do św. Stanisława, był doradcą króla Bolesława Wstydliwego.
Pietrusowa Góra - nazwa patronimiczna od imienia Petrus - Piotr - skała. W XVI w. mieszkał tu kopacz rudy, zwany Petrusem.
On to miał kilka dymarek i prażarek rudy błotnej, jaką wydobywał w bagnach na Tarce. Przyjacielem Petrusa był Jurga z Kleparza i Walenty z Roździenia. Jurga z Kleparza dostarczał Petrusowi narzędzi pracy. Petrus był chroniony przez kasztelańskich wojów za to cały urobek odwoził do Krakowa.
Nazwa: Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
Data budowy: 1938r.
Położenie: Jaworzno, Kościelna 25
Historia:
W 1645 r. istniała tu mała drewniana kapliczka. Mieszkańcy osady znani byli z odwagi - już w 1410 r. kilku poszło na służbę do 32 chorągwi Ligęzów z Chrzanowa. Również walczyli pod Wiedniem, byli u Kościuszki pod Racławicami, wspierali gen. Langiewicza, Kurowskiego, słali petycje o uwolnienie Waryńskiego, deklarowali się po stronie rewolucji w 1917 r.
W roku 1923 sprawa budowy kościoła znów zaczyna być aktualna. Od 1 września 1928 roku w przydrożnej kapliczce w Byczynie zaczął prowadzić katechizację i odprawiać Mszę Św. Ks. Wiktor Wójcik. W tymże roku powstaje Komitet Budowy Kościoła na czele którego staje pani Maria Michalik. 14 lutego 1929 roku udaje się delegacja do J.E. Księcia Metropolity Krakowskiego Adama Stefana Sapiehy z prośbą o zgodę na budowę kościoła i powstanie parafii. W tym samym roku, 11 maja do Jaworzna przyjechał Książe Metropolita z wizytą duszpasterską. Przy sposobności odwiedził pobliską Byczynę i ustalił miejsce pod budowę kościoła u podnóża Góry Biskupiej. Plan budowy kościoła opracował architekt z Krakowa, prof. Józef Gałęzowski, który wytyczył również miejsce pod fundamenty, było to w roku 1930. 8 września 1930 r. poświęcenia kamienia węgielnego i nadania tytułu kościoła – Najświętszego Serca Pana Jezusa – dokonał sam Książe Metropolita. W lipcu 1931 r. przystąpiono do budowy prezbiterium, w którym z czasem Msze Św. zaczął odprawiać Ks. Zygmunt Łaczek. W 1932 roku rozpoczęto budowę plebanii. 16 lipca 1933 roku z ambon kościołów w Jaworznie odczytano akt erekcyjny ustanawiający Byczynę samodzielną parafią. W 1937 roku rozpoczęto budowę głównej nawy a już 18 października 1938 roku przykryto kościół dachem. 20 listopada 1938 roku po raz pierwszy wierni zgromadzili się na nabożeństwie w całym kościele.
Nazwa: Kaplica Matki Boskiej Niepokalane Poczęcie
W pierwotnej formie dach był drewniany, dwuspadowy. Nadszarpnięty przez ząb czasu został po raz pierwszy wyremontowany z inicjatywy księdza Kołacza, jak również dołożona została kopułka zwieńczona krzyżem. Niestety po latach znów należało dokonać niezbędnego remontu i obecnie dach pokryty jest blachodachówką.
Podobno Kapliczka nazywana jest Kapliczką Langiewicza, gdyż rzekomo miał się w niej ukrywać.
Data budowy: 21 04. 1828 rok
Położenie: Jaworzno, ul. Generała Józefa Hallera 2
Historia:
Kapliczka przydrożna Matki Boskiej Niepokalane Poczęcie w dzielnicy Byczyna.
Została zbudowana 21 kwietnia 1828 r. na rozdrożu, gdyż droga, która jest w obecne została uformowana w późniejszym czasie.
Odkąd pamiętam opiekowała się nią moja babcia: Helena Gniłka z domu Kondoszek, ponieważ jak opowiadała, kapliczka została wybudowana na ziemi należącej do rodziny Kondoszków, przez jej wujka i ciotkę, jako wotum dziękczynne za łaskę zdrowia.W pierwotnej formie dach był drewniany, dwuspadowy. Nadszarpnięty przez ząb czasu został po raz pierwszy wyremontowany z inicjatywy księdza Kołacza, jak również dołożona została kopułka zwieńczona krzyżem. Niestety po latach znów należało dokonać niezbędnego remontu i obecnie dach pokryty jest blachodachówką.
We wnętrzu na wprost drzwi kiedyś znajdował się drewniany ołtarzyk, lecz w wyniku pożaru został zniszczony i nigdy nieodrestaurowany. Dzisiaj w miejsce ołtarza w samym centrum stoi figurka Najświętszej Marii Panny Niepokalane Poczętej, którą ofiarowała pani Anna Radko ok. 20 lat temu, a po lewej stronie stoi również figurka Najświętszej Marii Panny Niepokalane Poczętej, która była z nami odkąd pamiętam. Powyżej figur wisi obraz ( też już ma pół wieku) przedstawiający Niepokalaną. W niszy po prawej stronie wisi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a na wprost niego znajduje się półokrągłe okienko.
Dawniej kapliczka była otwarta, tak, że można się było schronić podczas niespodziewanego deszczu, lub pomodlić, ale niestety zawsze znajdzie się ktoś, kto spowoduje, że trzeba podjąć inne działania. Pewnego dnia po sobotniej nocy w drzwiach były powybijane szyby, wszystko porozrzucane i zniszczone. Po wymianie drzwi na bez szybowe i tak ktoś potrafił rzucić kamieniem przez lufcik i rozbić naszą piękną Panią. Dzięki panu Franciszkowi Głodkowi została z powrotem posklejana w całość.Podobno Kapliczka nazywana jest Kapliczką Langiewicza, gdyż rzekomo miał się w niej ukrywać.
Od około 1980 roku odbywały się tu nabożeństwa majowe i trwały nieprzerwanie do pandemii w 2020 r. Spotykały się tutaj przez te lata różne pokolenia i czciły Maryję.
Nazwa: Kapliczka słupowa na Pietrusowej Górze
Data budowy: 1680 r.
Położenie: Jaworzno, ul. Krakowska 43-600 Jaworzno
Koordynaty GPS: 50.17088583035171, 19.298199724257017
Link do udostępnienia:
Historia:
Kaplica słupowa na Pietrusowej Górze. Wzgórze to znajduje się pomiędzy Jaworznem a Byczyną. W czasie budowy trasy Katowice - Kraków usunięto położone kapliczki wyżej na skarpie prawie o 5 metrów. W ten sposób ocalała jedna z najstarszych kapliczek na terenie Jaworzna. Istniała już w 1680 r. Sto lat temu posadzono obok dziką gruszę, którą zwaliła wichura. Z korzenia wyrastają nowe pędy. Kapliczka ta była drogowskazem dla jadących kupców z Krakowa na Śląsk. Jest czworgraniasta i dachem czterospodowym. Ma 4 m. wysokości. Po bokach ma wnęki na kaganiki. Miała tu być postać św. Wojciecha, ostatnio jest w niej krzyż i naczynia na kwiaty.
Mieszkańcy Byczyny w 1980 r. odnowili kapliczkę, założyli gontowy daszek z krzyżem. Kapliczka jest znaczona na dawnych austriackich mapach. Dziś jest ozdobą na skarpie jaru, przez który przebiega trasa 914. Stąd ciekawe widoki na jaworznicką kotlinę i Byczyńską puszczę nad którą zobaczyć można Beskid Żywiecki, a nawet Tatry. Od wschodu widać Garb Tenczyński i ruiny zamku w Tenczynku. Stąd widać Kroczymiech i kominy w Dworach pod Oświęcimiem.
Nazwa: Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca Maryi
Data budowy: 1846 rok
Położenie: Jaworzno, ul. Krakowska 119
Koordynaty GPS: 50.16239353391336, 19.318280219503155
Historia:
Budowa Kapliczki datuje się na 1846 r. i mieści się w przysiółku Koszówki w dzielnicy Byczyna miasta Jaworzna. Na drodze z Byczyny do Chrzanowa w kierunku Cezarówki Dolnej spotykamy tą malowniczą Kapliczkę - Kościółek o wymiarach 4x5x4 metra z dwuspadowym dachem zwieńczonym wieżyczką sygnaturką typu baniastego. Dach kryty gontem. Wejście od strony ulicy Krakowskiej drzwiami od góry półkolistymi, a w górnej części oszklonymi okrągłym okienkiem. Nad drzwiami znajduje się wnęka z krzyżem. Pod dachem znajduje się wnęka na kwiaty i lampkę.
Dawniej zamontowany był tutaj dzwon wzywający ludzi do pracy w kopalniach Jaworzna. Według starszych danych w latach 80-tych odbywały się tutaj coniedzielne Msze św. oraz święcenie pokarmów.
W stronę toru kolejowego zaczyna się Puszcza Byczyńska. Obok Kapliczki rósł duży kasztan, którego
złamała wichura. Stąd blisko do Koźmina i Balina dawnych miejsc wydobywczych galeny i błotnej rudy.
Nad Kapliczką sprawują opiekę Właściciele posesji Państwo Kaszubowie.
Z inicjatywy i przy współudziale
Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność w Jaworznie
W 2022r dokonano renowacji Kaplicy oraz ufundowano tablicę pamiątkową.
Miejsce to jest objęte Mecenatem:
Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność Miasta Jaworzna
Nazwa: Kapliczka słupowa na cholernym cmentarzu na Bausztelli
Data budowy: 1851r.
Położenie: Jaworzno, ul. Zelwerowicza.
Koordynaty GPS:
Link do udostępnienia:
Historia:
Kapliczka słupowa na cholernym cmentarzu na Bausztelli w Byczynie. Po prawej stronie był z 1851 r. cholerny cmentarz z czasów kiedy to zaraza dziesiątkowała mieszkańców Jaworzna. Już od czasów Powstania listopadowego stała tu kapliczka. Chowano tu zmarłych na cholerę. Jeszcze w 1945 r. stało tu kilka krzyży, obecnie są tu zarośla. Kapliczka zbudowana jest z wapiennych głazów. Ma wymiary 2x2x4 m do dachu ma dwie wnęki. Była ona w gęstym lesie - stąd palono tu łojówki i oliwne kaganki dla idących do pracy górników z Byczyny do kopalni Domsa w Jeleniu. W górnej była rzeźba św. Wojciecha. Pod dachem była wnęka na dzwonek, którym dzwoniono na “Anioł Pański”. I do tej kapliczki przywiązane są liczne wieści, że: była tu karczma - gdzie sprzedawano rudę kupcom z Krakowa niejaki Jakub Smalacerz, kowal z Jaworzna, miał tu swoje dymarki, tu spotykał się w 1846 Edward Dembowski tu spotykał się z “robakami” imć p.Walenty, tu odbywały się narady emisariuszy z 1905 r.
Nazwa: Kaplica drewniana
Data budowy: XVII w.
Położenie: Jaworzno, ul.
Koordynaty GPS:
Link do udostępnienia:
Historia:
Kapliczka w Centrum Byczyny - rozebrana w 1943 r.
Istniała już w XVII w. według ustnych relacji. Brak wszelkich danych źródłowych o tej pierwszej kaplicy na terenie Byczyny. Istniała do 1943 roku, kiedy to kazali ją rozebrać Niemcy. Istniały podejrzenia, że w niej tutejsi partyzanci z GL przechowywali dynamit skradziony z kopalni “Sobieski”. Tak miejscowi donosiciele oświadczali w jaworznickim Gestapo. Była nieduża, mogła pomieścić 15 osób. Odbywały się w niej nabożeństwa raz na dwa tygodnie odprawiane przez księży z Kalwarii. Kapliczka miała frontową ścianę z dwuspadowym dachem z tyłu zaś było okienko. Drzwi frontowe były oszklone od góry. Nad drzwiami była wnęka a w niej “Frasobliwy” z latarką w ręku. Obok drzwi była kropielnica. Tuż pod dachem była druga mała wnęka a w niej dzwonek - sygnaturka.
W samej kaplicy był barokowy ołtarzyk z licznymi oleodrukami, pochodzenia wiedeńskiego. Kaplica była drewniana. Dopiero w 1920 r. przerobiono ją na murowaną z kamienia wapiennego.
Po rozbiórce w 1945 r. mieszkańcy Byczyny postawili tu pomnik ku czci poległych mieszkańców z lat 1942-1945. Starą kapliczkę uwiecznił na płótnie miejscowy artysta - malarz. Obraz znajduje się na plebani. Obok przepływa strumień Bisinka.
Nazwa: Kapliczka na Wale
Data budowy: 1863 r
Położenie: Jaworzno, ul.
Koordynaty GPS:
Link do udostępnienia:
Historia:
Kapliczka na Wale w Byczynie powstała po 1815 r. była najpierw drewniana a po 1863 r. przebudowali ją mieszkańcy Byczyny na murowaną. Miała wymiary 5x5x4 m do dwuspadowego dachu, zwieńczonego sygnaturką. Spełniała rolę małego kościółka do czasu powstania kaplicy drewnianej przy trasie 914, rozebranej przy poszerzaniu drogi. Stąd jak opowiadają najstarsi mieszkańcy Byczyny odprowadzano umarłych na cmentarz i tu odbywały się majowe i dawano śluby. Dach tej kapliczki był kryty dachówką nad wejściem była wnęka na latarnię. Miała ona dwa boczne okienka, a wewnątrz był ołtarzyk św. Stanisława. Drzwi wejściowe były podwójne, oszklone. W 1943 r. ktoś doniósł do Gestapo, że w niej partyzanci przechowują proch i broń. Niemcy zburzyli ową kapliczkę nie znajdując broni, którą faktycznie partyzanci z GL wynieśli do lasu nad stawem, w okolice dzisiejszej leśniczówki. Obraz owej kapliczki znajduje się w parafii w Byczynie
Nazwa: Kapliczka św. Antoniego
Data budowy:
Położenie: Jaworzno,
Koordynaty GPS:
Link do udostępnienia:
Historia:
Kapliczka św. Antoniego, kapliczka skrzynkowa na drzewie
Jest takie miejsce w Byczynie, gdzie można usiąść na ławeczce, w cieniu brzozy, pod kapliczką św. Antoniego i zadumać się nad sobą czy nad światem.
Można na moment zatrzymać się i pomodlić, odpocząć albo zachwycić się pięknem przyrody. Miejsce jest bardzo zadbane i znajduje się w lesie. Łatwo tam trafić. Jadąc z Byczyny w stronę Jeziorek na rozwidleniu dróg stoi krzyż. Idąc w lewo polną drogą natrafimy na kapliczkę.