Kapliczki, krzyże i figury przydrożne w Jaworznie

Bory

Bory – Historia

Nazwa Bory pochodzi od lasów borowych, które w dużej mierze porastają tą dzielnicę, szczególnie na granicy z Jeleniem. Od północy graniczy z dzielnicą Śródmieście, od południowego zachodu z dzielnicą Stara Huta, od południowego wschodu z dzielnicą Byczyna oraz od wschodu z dzielnicą Jeziorki.

Nazwa: Parafia pw. Miłosierdzia Bożego

Data budowy: 2000 r.

Położenie: Jaworzno, ul. Niemcewicza 11

Koordynaty GPS: 50.182740433954855, 19.2850535422109

Link do udostępnienia:

Historia:

Salka katechetyczna

Pomysł powołania placówki duszpasterskiej na Borach sięga lat 50. Wówczas myślano już o wybudowaniu tutaj kościoła lub kaplicy. W roku 1955 mieszkańcy Borów zakupili obraz Pana Jezusa Miłosiernego i umieścili go w kaplicy Krzyża św. w jaworznickiej kolegiacie oddając już wtedy Bory pod opiekę Miłosierdzia Bożego.
W 1963 roku przy ul. Granicznej założono salkę katechetyczną, w której odprawiano Msze św. dla osób starszych i chorych oraz odbywały się lekcje religii. Salka stanowiła prywatną własność państwa Nowaków, którzy udostępniali ją nieodpłatnie. Opiekę nad salą sprawowała Janina Kugler.
W 1978 roku obchody jubileuszu 15-lecia salki uświetnił swoją obecnością kardynał Karol Wojtyła. Była to jedna z ostatnich wizyt przed wyborem na papieża.
W tym czasie mieszkańcy dzielnicy Bory - administracyjnie należeli do parafii św. Katarzyny w Jaworznie. Charakterystyczne dla tego okresu było "polowe święcenie pokarmów". Wierni przynosili koszyki i gromadzili się w dwóch miejscach: obok salki katechetycznej oraz na tzw. pastwiskach, obok punktu omłotowego.
Święcenie pokarmów pod gołym niebem jest dla ks. Janickiego okazją wspomnień Żywiecczyzny, gdzie rozpoczynał swoją posługę duszpasterską oraz rodzinnych Przytkowic, gdzie nadal święcenie pokarmów odbywa się na placu przed kościołem.

Kaplica

W drugiej połowie lat 80-tych kard. Franciszek Macharski ustanawia na Borach ośrodek duszpasterski. Z inicjatywy dziekana, ks. Juliana Bajera rodzi się myśl wybudowania kościoła lub kaplicy, a pieczę nad budową oraz posługę duszpasterską powierzono ks. Stanisławowi Janickiemu.

W 1987 roku, przy ul. Niemcewicza na Borach zakończono budowę kaplicy. Pierwsza Eucharystia zostaje odprawiona w Pasterkę 1987 r. Odtąd rozpoczyna się już prawdziwe duszpasterstwo w jaworznickiej dzielnicy - Bory. Obraz Jezusa Miłosiernego zostaje przeniesiony do nowo wybudowanej kaplicy. Gdy okazuje się, że kaplica jest zbyt mała, by pomieścić wiernych - rada parafialna i ks. Janicki w roku 1993 podejmują decyzję: "budujemy nową świątynię". Wobec takich okoliczności ordynariusz sosnowiecki, bp Adam Śmigielski 10 sierpnia 1994 roku ustanawia na Borach parafię pw. Miłosierdzia Bożego. W jej skład wchodzą Bory, tzw. Fińskie Domki oraz Osiedle "Pod Skałką". Od tej chwili pierwszy proboszcz, ks. Stanisław Janicki rozpoczyna integrację wspólnoty oraz dzieło wznoszenia domu Bożego. Rosną mury świątyni. Parafianie i proboszcz pragną, aby pierwszą Pasterkę odprawić w murach nowego kościoła w Świętym Roku Jubileuszowym. Tak też się stało.

Kościół

Niedziela, 17 grudnia 2000 r. to dla parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Jaworznie-Borach data, która złotymi zgłoskami powinna być odnotowana w parafialnych kronikach. Podczas uroczystej Mszy św. ordynariusz sosnowiecki, bp Adam Śmigielski dokonał wmurowania aktu erekcyjnego i kamienia węgielnego w mury budującej się świątyni oraz poświęcił kościół i tabernakulum, w którym od tej chwili już na zawsze zamieszka Bóg pod postaciami chleba i wina.
Atmosfera świąt Bożego Narodzenia udzielała się każdemu. Ksiądz Biskup korzystając z okazji życzył wszystkim uczestnikom Świętej Liturgii pokoju i radości oraz wspaniałych przeżyć Bożonarodzeniowych przy wspólnym, wigilijnym stole. A Księdza Proboszcza czekała jeszcze jedna miła niespodzianka. Ordynariusz sosnowiecki, mając na uwadze jego wielki trud w dziele wznoszenia świątyni oraz niezaprzeczalne zasługi dla tej parafii, mianował go kanonikiem honorowym kapituły jaworznickiej. Nominację tę wierni poparli burzą oklasków.
W sierpniu 2001 roku ks. bp. ordynariusz Adam Śmigielski skierował do pracy duszpasterskiej w Parafii Miłosierdzia Bożego na Borach wikariusza ks. Artura Seweryna.

Poświęcenie dzwonów

6 kwietnia 2003 r. biskup sosnowiecki Adam Śmigielski poświęcił trzy dzwony wykonane w ludwisarni Felczyńskich w Gliwicach. Największy z nich "Św. Katarzyna" ważący 350 kg został ufundowany przez nieżyjącą już Katarzynę Biśta z rodziną. Drugi co do wielkości dzwon ważący 220 kg i odwołujący się do Miłosierdzia Bożego "Jezu, ufam Tobie" ufundował architekt Jacenty Grelowski z żoną i dziećmi. Trzeci dzwon o wadze 100 kg "św. Stanisław" zakupiony z ofiar parafian i proboszcza ks. Stanisława Janickiego, jest wotum za 750-lecie kanonizacji św. Stanisława.

Wkrótce po poświeceniu zamontowano dzwony w przygotowanej wieży i od tej pory rozlega się ich głos. W tygodniu codziennie o godz. 7.00, 12.00 oraz 19.00 dzwon "św. Stanisław" wzywa wiernych do modlitwy Anioł Pański. W niedziele i święta wszystkie trzy dzwony sygnalizują, że za pół godziny rozpocznie się Msza św.

Z roku na rok zmienia się wystrój kościoła. Sukcesywnie są wykonywane prace, tak widoczne jak np. posadzka, obłożenie kolumn czy schody zewnętrzne, ale również prace wykończeniowo-remontowe mniej widoczne ale niezbędne.

W dniu 21 marca 2007 roku - na zakończenie rekolekcji wielkopostnych - ksiądz Antoni Sławiński - sercanin z Tarnowa - dokonał poświęcenia Krzyża Misyjnego.

Poświęcenie Ołtarza

W niedzielę 18 listopada 2007 roku J.E.Ks.Bp Piotr Skucha o godz.16.00 odprawił w naszej parafii Mszę św. podczas której dokonał poświęcenia ścian ołtarza głównego i oświetlenie główne.

Ołtarz główny wykonany z marmuru, wyróżniają trzy części. W środkowej części nad tabernakulum znajduje się witraż z wizerunkiem Pana Jezusa Miłosiernego a nad witrażem - znak Ducha św. Po jednej stronie widnieje wizerunek św. Siostry Faustyny a po drugiej Sługi Bożego Jana Pawła II, natomiast poniżej rycin z wizerunkami znajdują się relikwiarze.

Nazwa: Krzyży Misyjny

Data budowy: 21.03.2007 r.

Położenie: obok kościoła pw. Miłosierdzia Bożego w dzielnicy Bory

Koordynaty GPS: 50.182740433954855, 19.2850535422109

Link do udostępnienia:

Historia:

Krzyż został zbudowany w 2007 r.

na krzyżu zostały wygrawerowane napisy.

Treść tabliczek:

I Rekolekcje Wielkopostne 21.03.2007 r.

II Misje Święte 11.12.2010 r.

III Peregrynacja Wielkopiątkowego Krzyża Papieskiego 30.03.2022 r.

Z inicjatywy Ks. kan. proboszcza Stanisława Janickiego i przy współudziale

Stowarzyszenia Arka Ocalenia

ufundowało Krzyż oraz tabliczki pamiątkowe

Nazwa: Kapliczka Matki Bożej Niepokalanej na Równej Górce

Data budowy: 1794 r.

Położenie: Jaworzno, ul. Insurekcji Kościuszkowskiej

Koordynaty GPS: 50.19379807969278, 19.292584277910787

Link do udostępnienia:

Historia:

Kapliczka znajduje na Równej Górce się przy drodze z Rogatki do Jeziorek. Sto lat temu był tu brzozowy gaj, ale od czasów zbudowania kopalni „Kameralna” drzewa wycięto, a kapliczka została na wzgórku. Tu zbierali się powstańcy i stąd wyruszyli pod dowództwem płk. Linowskiego by 24 marca 1794 roku stanąć na krakowskim rynku. Natomiast w 1846 roku Józef Patelski zgromadził przy kapliczce liczny oddział kopaczy, z którymi pomaszerował do Edwarda Dembowskiego.

Kapliczka była odnawiana przez emerytowanego górnika nazwiskiem Skuciński, jako że jego dziadek był jednym z powstańców styczniowych. Kapliczka na Równej Górce jest bardzo cennym zabytkiem. Posiada wnękę, w której była cenna płaskorzeźba, ale źli ludzie ją wykradli. Na dachu czworograniastym jest umieszczony krzyż na małym cokole.

W 2020 r. dokonano generalnego remontu Kapliczki Matki Bożej Niepokalanej.

Kapliczka prezentuje się całkiem okazale i znów stała się charakterystycznym obiektem dla całej dzielnicy, wartym uwagi nie tylko ze względu na swoje walory sakralne, ale też historyczne.
Obecnie we wnęce znajduje się figura Matki Bożej Niepokalanej

Z inicjatywy i przy współudziale

Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność w Jaworznie, Stowarzyszenia Katolickie Przyjaźń

W 2020 r. dokonano renowacji Kaplicy oraz ufundowano tablicę pamiątkową.

Miejsce to jest objęte Mecenatem:

Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność w Jaworznie, Stowarzyszenia Katolickie Przyjaźń

Równa Góra (318 m n.p.m.)

Na terenie łąk powyżej zabudowań blokowych znajduje się wzniesienie tzw. Równa Górka. Jest to miejsce odbywających się mszy a w szczególności święcenia pokarmów wielkanocnych.

Pagóry jaworznickie „Są to pojedyncze pagóry i stoliwa zbudowane z wapieni i dolomitów triasowych, w których podłożu występują węglonośne skały karbońskie. W sensie geologicznym są to zręby tektoniczne, między którymi występują kotlinowate obniżenia wypełnione osadami czwartorzędowymi.

Nazwa: Krzyż Stojałowczyków na Równej Górce

Data budowy: 1921 r.

Położenie: Jaworzno, ul. Insurekcji Kościuszkowskiej

Koordynaty GPS: 50.19464976908313, 19.293142177366352

Link do udostępnienia:

Historia:

Na szczycie Równej Góry stoi drewniany krzyż z betonową podmurówką i tablicą pamiątkową.

Krzyż ten związany jest z postacią księdza Stanisława Stojałowskiego (zwany „Krzyżem Stojałowczyków”). W latach 1896 – 1906 był wielokrotne w Jaworznie. Organizował tu górnicze wiece, na których domagał się od dyrekcji kopalni, węgla dla najbiedniejszych mieszkańców Jaworzna. W przeciwnym wypadku groził strajkiem górników. Założył własna partię – Stronnictwo Chrześcijańsko – Ludowe. Był posłem do władz Austriackich. Społeczeństwo Jaworzna postawiło mu pomnik (mieszczący się przy rogu ulic Plac Św. Jana i Św. Barbary obok Kolegiaty Św. Wojciecha i Św. Katarzyny). Górnicy w 1921 r. postawili symboliczny krzyż na Równej Górze, który istnieje do dziś. Młodzież na własnych ramionach niosła ten krzyż od Kościoła św. Wojciecha na wzgórze. W okresie okupacji Niemcy kazali go zniszczyć. W 1945 na nowo postawiono tu krzyż. Tutaj Jaworzniccy harcerze zapalali ogniska, organizowali majówki i wieczornice. Stąd jest malowniczy widok na jaworznicka dolinę.

„Dziejopis umrze, pergamin zbutwieje,

Ale krzyżami napisane dzieje

Z pamięci ludzkiej nie łatwo zaginą.

Krzyże stawiamy, by uczynić zadość

Pamięci zmarłych drogich nam braci

Dziwne te krzyże, dziwne te mogiły

Po polskiej ziemi rozrzucone wszędzie

Przyszłości w nich żyje i długo żyć będzie”

(Władysław Syrokomla)

Miejsce to jest objęte Mecenatem:

Stowarzyszenia Katolickie Przyjaźń Jaworznicka, Stowarzyszenia Arka Ocalenia.

Nie dokonano renowacji Krzyża Stojałowczyków, planowany jest renowacja w 2025 r.

Równa Góra (318 m n.p.m.)

Na terenie łąk powyżej zabudowań blokowych znajduje się wzniesienie tzw. Równa Górka. Jest to miejsce odbywających się mszy a w szczególności święcenia pokarmów wielkanocnych.

Nazwa: Kapliczką Matki Boskiej Ostrobramskiej u podnóża Równej Górki

Data budowy: 1838 r.

Położenie: Jaworzno, ul. Insurekcji Kościuszkowskiej

Koordynaty GPS: 50.19849876503276, 19.290827055704483

Link do udostępnienia:

Historia:

U podnóża Równej Górki znajduje się Kapliczka Matki Boskiej Ostrobramskiej tzw. ‘’Kapliczka Byrczków’’, pochodzi prawdopodobnie z XVII wieku. Według źródeł historycznych uległa ona zniszczeniu, a odbudową w 1838 r. zajęła się właśnie rodzina Byrczków, jako podziękowanie za szczęśliwy powrót braci Byrczków z powstania listopadowego. Według niektórych podań wspomniana rodzina miała zginąć w 1864 r. w wyniku potyczki z Austriakami.

We wnęce kiedyś znajdowała się rzeźba Chrystusa Frasobliwego z latarnią w ręku i wskazywała drogę górnikom jak szli do pracy. Kapliczka jest murowana, kwadratowa, dach namiotowy zwieńczony krzyżem.
W miejscu gdzie stoi kapliczka, miałoby się znajdować cmentarz powstańców.

Kapliczka była odnawiana przez emerytowanego górnika nazwiskiem J. Byrczek.

Z inicjatywy i przy współudziale

Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność w Jaworznie

W 2021r dokonano renowacji Kapliczki oraz ufundowano tablicę pamiątkową.

Miejsce to jest objęte Mecenatem:

Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność Miasta Jaworzna

Równa Góra (318 m n.p.m.)

Na terenie łąk powyżej zabudowań blokowych znajduje się wzniesienie tzw. Równa Górka. Jest to miejsce odbywających się mszy a w szczególności święcenia pokarmów wielkanocnych.

Nazwa: Krzyż Braci Pytlów na Równej Górce

Data budowy: 1922 r.

Położenie: Jaworzno, lekko na północ od Równej Górki

Koordynaty GPS: 50.196534487966794, 19.293904719469566

Link do udostępnienia:

Historia:

Na Równej Górki znajduje się murowany krzyż. Postawiony został w roku 1922 roku przez górników, jako krzyż dziękczynny dla braci: Jana i Ludwika Pytlów, którzy zginęli zasypani w wyrobisku w dniu 05.VIII. 1922 r.

Miejscowe kopalnie, powstałe w latach zaborów, były własnością zagranicznych spółek. Największą z nich była austriacka spółka Jaworznickie Gwarectwo Węglowe. W lipcu 1919 roku konsorcjum, składające się z gminy Kraków, gminy Lwów, Banku Przemysłowego i Banku Krajowego, odkupiło udziały w Gwarectwie od dotychczasowych właścicieli. Na czele nowych władz spółki stanął dr Jan Kanty Steczkowski. W czerwcu 1922 roku spółka zmieniła nazwę na Jaworznickie Komunalne Kopalnie Węgla S.A., a jej kopalnie przyjęły polskie nazwy Józef Piłsudski i Tadeusz Kościuszko. Późniejsze wysokie bezrobocie spowodowało, że zaczęło kwitnąć samodzielne wydobycie węgla w biedaszybach i jego sprzedaż. Węgiel wydobywano ze zgłębionych płytkich szybików. Ilość biedaszybów sięgnęła dwustu, zatrudnienie znajdowało w nich do 400 osób. Dochodziło do licznych wypadków, często śmiertelnych. Biedaszyby zlikwidowano ostatecznie w 1937 roku.

Krzyż został opatrzony tablicą informacyjną.

Miejsce to jest objęte Mecenatem:

Stowarzyszenia Arka Ocalenia, NSZZ Solidarność Miasta Jaworzna.

W 2021 r. dokonano generalnego remontu Krzyża Braci Pytlów.

Równa Góra (318 m n.p.m.)

Na terenie łąk powyżej zabudowań blokowych znajduje się wzniesienie tzw. Równa Górka. Jest to miejsce odbywających się mszy a w szczególności święcenia pokarmów wielkanocnych.